Het 'Duits Lijntje'
of
Der 'Boxteler Bahn'
 
Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.
 

Het 'Duits lijntje' of der 'Boxteler Bahn'
 
 
Aan de hand van velerlei plaatjes wordt een reisje gemaakt langs het inmiddels niet meer bestaande 'Duits Lijntje'. Het tracé is nog grotendeels in het veld herkenbaar en deels in gebruik als wandel- en/of voetpad. Ook zijn er nog wat voormalige, voor het merendeel bijna onherkenbare, stationsgebouwen en wachterswoningen behouden gebleven.
De benaming 'Duits Lijntje' is wat denigrerend, zeker als je in ogenschouw neemt waarvoor de spoorweg tussen Boxtel en Wesel van de 'Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij'(NBDS) werd aangelegd. De lijn werd in twee delen geopend (Boxtel - Goch op 15 juli 1873 en Goch - Wesel op 1 juli 1878) en was bedoeld als 'the connecting link between Flushing en Berlin', of zo u wilt Londen en Sint Petersburg.
Met uitzondering van wat kortere perioden, reden vanaf mei 1881 tot augustus 1914 elke dag enkele internationale reizigers treinen tussen Vlissingen en Duitsland naar en van Berlijn, Hamburg, Bremen, Keulen, Frankfurt, Nurnberg, Mannheim, Munchen, Basel, Leipzig en Dresden. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog deed 'the connecting link' degraderen van een hoofdspoorweg naar een lijntje voor lokaal vervoer. Alleen de Tweede Wereldoorlog bracht nog een kortstondige herleving, al was dat uitsluitend voor militair vervoer tussen Wesel en Roosendaal.
Eenmaal de vrede getekend, stond de spoorweg al gauw slechts ten dienste van lokaal (goederen)vervoer, enerzijds vanuit Goch (de brug bij Wesel was in 1945 opgeblazen en niet meer hersteld) en anderzijds vanuit Boxtel. Terwijl het op het Duitse deel al in de jaren zestig bekeken was, hield het baanvak Boxtel - Veghel het nog tot na 2000 uit.
 
 
NS, wachtkamer 1e en 2e klasse te Boxtel. Vergane glorie uit een ver en roemrijk verleden, 07-03-1941.
 
 
NS, wachtkamer 3e klasse te Boxtel. Nog meer vergane glorie uit een ver en roemrijk verleden, 07-03-1941.
 
 
ZW 028-21        08-05-1976        NS, 118, rit NVBS Boxtel - Uden (vertrek 14.14 uur, aankomst 15.34 uur), stationsgebouw Boxtel.
Vanuit Uden vond het vertrek plaats om 17.34 uur en eindigde om 18.52 uur te Boxtel. Het treinstel staat 's avonds aan de oostzijde van het stationsgebouw te Boxtel gereed voor vertrek naar de standplaats Venlo.
 
 
NS, stationsgebouw te Boxtel, 1993. Rechts naast de fotograaf was aan de zuidzijde eens het beginpunt van de lijn Boxtel - Wesel.
 
 
Km 00,000 Boxtel, SS en NBDS. In vroeger dagen vertrokken de (lokale) treinen van de NBDS vanaf de kopsporen ten zuiden van het seinhuis aan de zijde Eindhoven. De foto uit 1910, gemaakt vanuit het zuidwesten, toont het stationsgebouw, het privaatgebouwtje en het seinhuis (alle in beheer van de SS), alsmede een stootblok (met opschrift Boxtel - Wesel) voor de twee kopsporen ten behoeve van de NBDS.
 
 
ZW 135-27        21-03-1984        NS, voormalige wachterswoning te Boxtel.
De NBDS-lijn liep bijna anderhalve kilometer parallel aan het baanvak 's-Hertogenbosch - Eindhoven, alvorens naar het oosten af te buigen. In de splitsing / aansluiting bevond zich de eerste wachterswoning van de NBDS. Langs de hele lijn Boxtel - Wesel stonden zo'n tachtig wachterswoningen. Het zwart geteerde schuurtje is een vroegere 'ploegkeet' of 'bergplaats ploeg Weg & Werken', in latere dienstdoend als schuurtje voor de bewoners.
 
 
ZW 044-25        20-05-1977        NS, 2492, goederentrein in richting Veghel. De wachterswoning van de NBDS stond in de splitsing c.q. aansluiting van de lijnen vanuit Boxtel naar Eindhoven en Veghel.
 
 
Km 04,213 NBDS, stationsgebouw Liempde (perronzijde), 1910. Het spiegelbeeld van dit stationsgebouw stond in Menzelen, enige kilometers ten westen van de Rijn bij Wesel.
 
 
ZW 028-06        08-05-1976        NS, 118, rit NVBS, voormalig stationsgebouw Liempde. Indien in vroeger dagen een goederenbaanvak werd bezocht door een horde spoorwegbelangstellenden in een extra trein, dan bezorgde dat menig bewoner grijze haren.
 
 
ZW 028-07        08-05-1976        NS, 118, rit NVBS, voormalig stationsgebouw Liempde. Zodra de extra trein was gestopt, stroomde de horde spoorwegbelangstellenden niet alleen uit over de sporen, maar soms ook in de sier- en moestuin van de bewoners.
 
 
KD 318-20        05-08-1992        NS, voormalig stationsgebouw Liempde (perronzijde).
 
 
KD 318-21        05-08-1992        NS, voormalig stationsgebouw Liempde (perronzijde).
 
 
Km 10,079 NBDS, stationsgebouw Schijndel (perronzijde), 1910. Het gebouw is identiek aan dat van Mill, Haps en Oeffelt en bestaat uit een woning en enkele lokalen voor de stationsdienst.
 
 
Locomotief NS 628 passeert op 10 mei 1972 het stationsgebouw Schijndel en is onderweg met een buurtgoederentrein van Boxtel naar Veghel en Uden. Foto Ab van Donselaar, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
KD 318-19        05-08-1992        NS, voormalig stationsgebouw Schijndel (perronzijde).
 
 
KD 318-18        05-08-1992        NS, voormalig stationsgebouw Schijndel (perronzijde).
 
 
ZW 044-26        20-05-1977        NS, 2492, goederentrein in richting Veghel, Schijndel.
 
 
Km 12,958 NBDS, haltegebouw Eerde (perronzijde), 1910. De oorspronkelijke omvang van wachterswoning 12 is nog goed te zien.
Een buiten dienst gestelde en van zijn wielen ontdane goederenwagen dient als bergplaats voor bestelgoederen.
 
 
ZW 044-27        20-05-1977        NS, 2492, goederentrein in richting Veghel, Eerde.
 
 
Km 15,375 NBDS, draaibrug over Zuid-Willemsvaart te Veghel, 1910. Links staan de oorspronkelijke (brug)wachterswoning 16 en een later gebouwde wachterswoning. Wanneer de bal (links in beeld) in de paal is gehesen, heeft de scheepvaart een vrije doorvaart.
 
 
21-04-1958        NS, hefbrug over Zuid-Willemsvaart te Veghel. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werd de handbediende draaibrug door het Nederlandse leger opgeblazen. De oprukkende Duitse troepen werden echter nauwelijks in hun opmars naar Moerdijk gehinderd. Een 'tijdelijke' (handbediende) hefbrug bleef dienst doen tot in 1961. Wanneer de rood-witte bal (rechts in beeld) in de paal is gehesen, heeft de scheepvaart een vrije doorvaart.
 
 
21-04-1958        NS, hefbrug over Zuid-Willemsvaart te Veghel. De beide woningen zijn in 1958 nog steeds aanwezig, ondanks het feit dat er ter plaatse geen vaste brugwachter meer dienst doet.
 
 
21-04-1958        NS, hefbrug over Zuid-Willemsvaart te Veghel. De 'tijdelijke' brug heeft een vrij lichte constructie. Wanneer de rood-witte bal (rechts in beeld) in de paal is gehesen, heeft de scheepvaart een vrije doorvaart.
 
 
ZW 028-08        08-05-1976        NS, hefbrug over Zuid-Willemsvaart te Veghel. In 1961 wordt de 'tijdelijke' brug vervangen door een nieuwe elektrisch bediende hefbrug.
 
 
ZW 028-09        08-05-1976        NS, 118, rit NVBS, hefbrug over Zuid-Willemsvaart te Veghel.
 
 
KD 318-17        05-08-1992        NS, hefbrug over Zuid-Willemsvaart te Veghel. Na de staking van het reguliere goederenvervoer in 1992 bleef er nog slechts af en toe een trein rijden met graan voor de CHV in Veghel. Een hoogst enkele keer werd Veghel aangedaan door een trein voor gezelschapsvervoer. In 2005 was dat alles afgelopen en in 2014 moest de brug plaatsmaken voor de verbreding van de Zuid-Willemsvaart.
 
 
Km 17,517 NBDS, stationsgebouw Veghel (perronzijde), 1910. Het gebouw is identiek aan Uden en bestaat uit een hoog middendeel met aan weerszijden een korte, lage vleugel.
 
 
Km 23,697 NBDS, stationsgebouw Uden (perronzijde), 1910. Het gebouw is identiek aan Veghel en bestaat uit een hoog middendeel met aan weerszijden een korte, lage vleugel.
 
 
Locomotief NBDS 32 (uit de serie 2C-sneltreinlocomotieven NBDS 30-37, later NS 3501-3508) stopt met een lokale trein te Uden.
 
 
Locomotief NBDS 32 (uit de serie 2C-sneltreinlocomotieven NBDS 30-37, later NS 3501-3508). De eerste zes machines waren bij hun indienststelling in 1908 blauw van kleur en werden dan ook aangeduid als 'Blauwe Brabanders'. Vanwege hun uitstekende prestaties leidde dit ontwerp enkele jaren tot de latere serie NS 3701-3820.
 
 
ZW 028-11        08-05-1976        NS, 118, rit NVBS, voormalig stationsgebouw Uden, na aankomst om 15.14 uur.
Het gebouw is inmiddels in gebruik als huisvesting voor Turkse gastarbeiders.
 
 
ZW 028-12        08-05-1976        NS, 118, rit NVBS, voormalig stationsgebouw Uden, na aankomst om 15.14 uur.
 
 
Km 35,245 NBDS, stationsgebouw Mil, later Mill (perronzijde), 1910. Het gebouw is identiek aan dat van Schijndel, Haps en Oeffelt en bestaat uit een woning en enkele lokalen voor de stationsdienst.
 
 
ZW 044-29        20-05-1977        NS, voormalig stationsgebouw Mill (perronzijde).
 
 
ZW 044-30        20-05-1977        NS, voormalig stationsgebouw Mill (perronzijde).
 
 
12-05-2015        5966     Voormalig stationsgebouw (perronzijde) te Mill. Het heeft een nieuwe bestemming als Jongerencentrum 'De Wissel' en een aanbouw gekregen, die weinig recht doen aan de oorspronkelijke uitstraling.
 
 
Km 41,029 NBDS, stationsgebouw Haps (perronzijde), 1910. Het gebouw is identiek aan dat van Schijndel, Mill en Oeffelt en bestaat uit een woning en enkele lokalen voor de stationsdienst.
 
 
NS, motorrijtuig omBC 2907, 21-08-1949. De jaarlijkse dieselrondrit van de NVBS laat belangstellenden kennis maken met het 'Duits lijntje'. In Haps wordt even gestopt om de benen te strekken. Foto L.J.P. Albers.
 
 
NS, motorrijtuig omBC 2907, 21-08-1949. Het treinstel is langer dan het stationsgebouw. Foto L.J.P. Albers.
 
 
ZW 044-31        20-05-1977        NS, voormalig stationsgebouw Haps (perronzijde). Het gebouw is in gebruik als brandweergarage.
 
 
Km 43,725 NBDS, stationsgebouw Kruispunt Beugen, 1910. Het baanvak Boxtel − Gennep − Goch werd op 15 juli 1873 door de Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS) in gebruik genomen. De verlenging naar Büderich (waar aansluiting ontstond op de spoorweg Venlo − Wesel) geschiedde op 1 juli 1878.
Het baanvak Nijmegen − Blerick werd op 1 juni 1883 door de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS) in dienst gesteld. Beide lijnen waren toen nog enkelsporig met hier en daar kruisingsmogelijkheden. De keuze voor een ‘etage-station’ op het kruispunt van de lijnen in plaats van het laten aansluiten van de lijn Nijmegen − Blerick met twee grote bogen aan de NBDS-lijn in oostelijke en westelijke richting betekende de geboorte van het Kruispunt Beugen. Het fenomeen was de eerste ongelijkvloerse spoorwegkruising in Nederland. De internationale treinen van de NBDS zouden de halte echter altijd voorbijrazen. Wel werd op 1 maart 1884 voor goederentreinen een verbindingsboog ten noordoosten van het kruispunt in gebruik genomen.
 
 
Km 43,725 NBDS, stationsgebouw Kruispunt Beugen, 1910. Aan de noordoostzijde kwam in 1883 aan de voet van het viaduct een houten haltegebouwtje met wachtgelegenheid (rechts) voor de SS tot stand. Op het hooggelegen baanvak was wel een perron aanwezig, maar wilde een reiziger niet staan te verkleumen, dan kon hij in het wachtkamertje van ‘Beugen Laag’ zijn heil zoeken.
In 1886 kreeg de NBDS westelijk van het al bestaande haltegebouwtje van de SS een eigen wachtkamer en plaatskaartenkantoor.
De met lokale treinen van de NBDS aangevoerde goederen vonden een plaats in de open lucht. Wel hield de haltechef die in een van de SS gehuurde wachterswoning woonde daarop een oogje in het zeil.
In 1900 bouwde de NBDS tegen de oostgevel van haar onderkomen een nieuw plaatskaartenkantoor. De wachtkamer van de SS werd toen opengesteld voor gezamenlijk gebruik. Het kleine onderkomen van de NBDS uit 1886 werd toen ingericht als bergplaats voor bestelgoederen en bagage van beide maatschappijen. In 1901 werd op ‘Beugen Hoog’ een inhaalspoor aangelegd. In 1916 liet de SS daar een eigen stationsgebouw verrijzen. Alle laaggelegen gebouwtjes gingen toen in gebruik over aan de NBDS. De aanbouw uit 1900 werd afgebroken. Inmiddels was de lijn Boxtel − Gennep geheel van dubbelspoor voorzien.
 
 
Km 43,725 NBDS, stationsgebouw Kruispunt Beugen, 1929. Een lokaaltrein Boxtel − Gennep stopt in Kruispunt Beugen, terwijl een goederentrein op de lijn Nijmegen − Blerick kruist. De lokaaltrein bestaat uit locomotief NS 1758 met drie oudere rijtuigen tweede en derde klasse, de eerste is de twee-assige C 2324, en een bagagerijtuig. Rechts ligt het haltegebouw en de trap naar de ‘bovenlijn’. Uit: Brabantsche Illustratie van 20 maart 1929.
 
 
Km 43,725 NBDS, stationsgebouw Kruispunt Beugen, 1940. Op 1 juni 1919 ging de exploitatie van de NBDS-lijn over in handen van de SS. Daarmee had het Kruispunt Beugen zijn oorspronkelijke betekenis verloren. Het was niet langer de plek waar lijnen van twee aparte spoorwegmaatschappijen elkaar ongelijkvloers kruisten. Al vrij snel liepen er geen internationale treinen meer langs Kruispunt Beugen.
In 1924 werd Boxtel − Gennep gedegradeerd tot een lokaalspoorweg en vond ook de opbraak plaats van het tweede spoor plaats. Toch kon men rond 1930 nog drie maal per dag zowel boven als onder twee treinen zien staan, namelijk rond 7.15 uur, 12.30 uur en 17.15 uur. Deze gaven over en weer aansluiting. In totaal reden er toen nog vijf reizigerstreinen Boxtel − Gennep vice versa, aangevuld met een paar slagen Gennep − Kruispunt Beugen om aansluitingen naar Nijmegen en Venlo te verzekeren. Op de ‘bovenlijn’ stopten in beide richtingen zes treinen te Kruispunt Beugen. Na de sluiting van het gedeelte Uden - Gennep ging in 1938 ging het vrij snel bergafwaarts met het lokale reizigersvervoer op de voormalige NBDS-lijn. Slechts in de oorlogsjaren was er nog enig reizigersvervoer en heel veel militair vervoer, maar daarna bleek het rap gedaan.
 
 
Km 43,725 NBDS, stationsgebouw Kruispunt Beugen, 1963. Slechts het schaarse goederenvervoer bleef overeind tot 1972. Af en toe reed er nog wel eens een extra trein. Op 21 augustus 1963 gingen 600 kinderen en hun 60 begeleiders een dagje uit op initiatief van een winkeliersvereniging vanuit Mill via Kruispunt Beugen, Nijmegen, Zwolle naar Harderwijk. De trein bestond uit locomotief NS 2480 en tien rijtuigen van het voormalige elektrische buffermaterieel (blokkendozen). In Kruispunt Beugen werd omgelopen, kopgemaakt en via de verbindingsboog uit 1884 naar Nijmegen vertrokken. 's Avonds laat werd de terugreis in omgekeerde volgorde gemaakt. Foto J.G.C. van de Meene, collectie Marius Broos, Roosendaal.
Het baanvak Kruispunt Beugen − Gennep werd in 1973 opgebroken. De gebouwen kwamen leeg te staan en vielen al vrij snel ten prooi aan vandalisme. De algehele afbraak liet dan ook niet lang meer op zich wachten. Het baanvak Uden − Kruispunt Beugen met de verbindingsboog volgde in 1978, Veghel - Uden in 1986.
 
 
KD 096-25        02-08-1983        Kruispunt Beugen met spoorwegviaduct in lijn Nijmegen - Venlo.
Eind 1995 werd het laatste restant van Kruispunt Beugen opgeruimd, namelijk het viaduct in de lijn Nijmegen − Blerick over het tracé van de vroegere NBDS-lijn. Omdat hier niets meer kruiste, werd het viaduct vervangen door een spoorwegtalud. Hierbij werden ook de stenen trappen verwijderd die reizigers destijds de gelegenheid boden om over te stappen.
 
 
Km 46,144 NBDS, stationsgebouw Oeffelt (perronzijde), 1910. Het gebouw is identiek aan dat van Schijndel, Mill en Haps en bestaat uit een woning en enkele lokalen voor de stationsdienst.
 
 
Km 46,144 NS, stationsgebouw Oeffelt (perronzijde), circa 1960.
 
 
 ZW 044-32        20-05-1977        NS, voormalig stationsgebouw Oeffelt (perronzijde). Het baanlichaam is inmiddels deels afgegraven.
 
 
Km 47,662 NBDS, spoorwegbrug over Maas te Gennep, 1872. De bouw van de brug begon in de herfst van 1871. Het heien van de funderingen van een van de pijlers is in volle gang.
 
 
Km 47,662 NBDS, spoorwegbrug over Maas te Gennep, 1872. Op 28 november 1871 werd de eerste steen gelegd in een van de pijlers van de brug.
 
 
Km 47,662 NBDS, spoorwegbrug over Maas te Gennep, 1872. De stenen voor de pijlers en ook die voor de stationsgebouwen te Mill, Oeffelt en Gennep (en eveneens voor het directiegebouw te Gennep) werden ter plaatse in veldovens gebakken.
 
 
Km 47,662 NBDS, spoorwegbrug over Maas te Gennep, 1872. De ijzeren bovenbouw van de brugdelen werd geleverd door de Société de Cockerill te Seraing (Luik).
 
 
Km 47,662 NBDS, spoorwegbrug over Maas te Gennep, 1910. Op 24 mei 1873 was de brug gereed en kon zij worden beproefd door er vijf locomotieven (totaal 222 ton) en zestig spoorstaven (totaal 13,26 ton) op te zetten.
Op 18 september 1944 werd de enekelsporige spoorwegbrug door het Duitse leger opgeblazen, waarbij alle ijzeren brugdelen en een pijler werden vernield. Het Britse leger bouwde in 33 dagen een noodbrug die op 1 april 1945 in gebruik werd genomen. Deze brug bleef in gebruik tot in 1950 toen de NS de voormalige IJsselbrug bij Zutphen naar Gennep overbracht.
Bij het opheffen van de goederentreindienst in mei 1971 ging de brug buiten gebruik. Twee jaar later werd de brug verwijderd. Inmiddels lag aan de noordzijde op de pijlers (die in 1871 voor dubbelspoor waren uitgevoerd) een brug voor het wegverkeer.
 
 
KD 096-24        02-08-1983        Locomotief DB 94.1640, als 'Denkmal' aan het voormalige spoorwegbedrijf te Gennep. De machine (type T 16) is oorspronkelijk afkomstig van de Konichliche Preussische Eisenbahn Verwaltung (KPEV) en heeft niets te maken met de vroegere NBDS en NS, laat staan dat hij in vroeger dagen in Gennep kwam. Via Deutsche Reichsbahn (later Deutsche Bundesbahn in West-Duitsland) kwam de locomotief in 1977 naar Gennep.
 
 
Km 48,900 NBDS, stationsgebouw Gennep, 1910. Een locomotief uit de serie 1 t/m 5 van de NBDS (uit 1873) staat gereed voor vertrek met een trein in de richting Goch.
 
 
Km 48,900 NBDS, stationsgebouw Gennep, 1910. Een locomotief uit de serie 8 t/m 10 van de NBDS (uit 1881 en 1887), wachtend op een trein uit Nederland.
 
 
Km 48,900 NBDS, stationsgebouw Gennep, 1910. Een locomotief uit de serie 1 t/m 5 van de NBDS (uit 1873) komt uit de richting Goch aan in Gennep.
 
 
Locomotief NBDS 14 behoorde tot een serie van vier stuks (nummers 12 t/m 15), in dienst gesteld in 1878.
 
 
Km 48,900 NBDS, stationsgebouw Gennep, 1910. Kijkend in oostelijke richting is het complex met werkplaatsen en tractiedepot van de NBDS te zien.
 
 
Km 48,900 NBDS, stationsgebouw Gennep, 1910. Kijkend in oostelijke richting is het complex met werkplaatsen en tractiedepot van de NBDS te zien.
 
 
Km 49,200 NBDS, werkplaatsen en tractiedepot Gennep, 1910.
 
 
12-05-2015        5967     Locomotief DB 94.1640, als 'Denkmal' aan het voormalige spoorwegbedrijf te Gennep.
De machine ziet er na ruim dertig jaar nog steeds voortreffelijk uit. De struikjes uit 1983 zijn inmiddels uitgegroeid tot een heel bos.
 
 
Km 54,978 NBDS, stationsgebouw Hassum (oud), 1910. Het gebouw werd in 1945 totaal vernield. Vanaf 30 oktober 1945 tot 15 mei 1949 was er nog reizigersvervoer tussen Goch en Hassum en goederentreinen reden nog tot 1 maart 1967. Pas in 1978 werden de rails tussen Goch en Hassum opgebroken. Er was na 1945 geen grensoverschrijdend reizigers- en/of goederenvervoer meer tussen Hassum en Gennep.
 
 
Km 54,978 NBDS, stationsgebouw Hassum (nieuw), 1910. Het gebouw werd in 1945 totaal vernield. Vanaf 30 oktober 1945 tot 15 mei 1949 was er nog reizigersvervoer tussen Goch en Hassum en goederentreinen reden nog tot 1 maart 1967. Pas in 1978 werden de rails tussen Goch en Hassum opgebroken. Er was echter na 1945 geen grensoverschrijdend reizigers- en/of goederenvervoer meer tussen Hassum en Gennep.
 
 
Km 58,458 NBDS, haltegebouw Asperden, 1910. De oorspronkelijke wachterswoning 58 is uitgebreid met allerlei aanbouwsels.
 
 
ZW 044-33        20-05-1977        DB, voormalig haltegebouw Asperden (perronzijde). De oorspronkelijke wachterswoning 58 is nog steeds goed voorzien van aanbouwsels. Vanaf 30 oktober 1945 tot 15 mei 1949 was er nog reizigersvervoer tussen Goch en Hassum en goederentreinen reden nog tot 1 maart 1967. In 1978 werd de zeer sterk overwoekerde bovenbouw (rails en dwarsliggers) tussen Goch en Hassum opgebroken.
 
 
Km 62,538 NBDS, stationsgebouw Goch, 1910. Aan weerszijden van het gebouw lagen sporen. Die aan de westzijde (links) waren van de NBDS en die aan de oostzijde van de REG (Rheinische Eisenbahn Gesellschaft). Het stationsgebouw werd in 1945 volledig vernield door bombardementen van de geallieerden.
 
 
Een reisgezelschap poseert in Goch voor de fotograaf, juli 1914. Foto, collectie Gemeentearchief Roosendaal.
 
 
12-05-2015             5969        NWB, treinstellen VT 648.433 + VT 648.???, bij vertrek te Goch (v = 16.38 u. naar Kleve).
Het huidige stationsgebouw van Goch ademt nog steeds de tijd van naoorlogse schraalheid. Het emplacement telt slechts enkele sporen met een klassieke elektromechanische beveiliging. Deze wordt bediend vanuit een seinhuis bij een overweg met elektrisch bediende sluitbomen.
 
 
Km 63,792 NBDS, spoorwegviaduct, 1910. Ten zuiden van Goch kruiste de spoorweg van de NBDS het baanvak Cleve - Geldern van de REG ongelijkvloers. Het viaduct werd in 1945 volledig vernield door bombardementen van de geallieerden. Korte tijd later werd er een nieuwe verbindingsboog op maaiveldniveau aangelegd en in april 1946 werd het reizigersvervoer van Goch tot Uedem hersteld. Het baanvak Uedem - Xanten was in het voorjaar van 1945 tijdens het offensief van de Geallieerden in het Reichswald volledig van de bovenbouw ontdaan en werd niet meer hersteld.
 
 
Km 70,468 NBDS, stationsgebouw Uedem, 1910. Het vervoer van reizigers tussen Goch en Uedem hield het uit tot juni 1958 en het vervoer van goederen tot november 1966. Het verlaten tracé moest in 1978 plaatsmaken voor de autoweg L 77. Tussen Uedem en Wesel werd na 1945 niets meer hersteld en alles aan het lot overgelaten.
 
 
ZW 044-34        20-05-1977        DB, voormalig stationsgebouw Uedem (perronzijde). Het gebouw is inmiddels bijna onherkenbaar verminkt tot een appartementencomplex (inzet, 15-05-2015, met op voorgrond autoweg L 77).
 
 
km 73,203 NBDS, haltegebouwtje en wachterswoning Uedemerfeld, 1910. Kort na Uedemerfeld is het tracé van de vroegere spoorweg in de richting van het Reichswald behouden gebleven en ligt dit op een steeds hoger wordend dijklichaam met daarop een fietspad. Evenals bij Uedemerbruch is er in Uedemerfeld ter herinnering aan de vroegere spoorweg een eenvoudige abri opgericht.
 
 
km 73,203 NBDS, abri, ongeveer op de plek van het vroegere haltegebouwtje Uedemerfeld, voorzien van een informatiebord en een stuk herlegd spoor. Foto Paul Snoeij, 2018.
 
Paul schrijft: 'Ik kwam op je hele mooie en uitgebreide website het Duitse lijntje tegen. Mijn interesse werd gewekt vanwege het feit dat mijn vader in 1940 als krijgsgevangene lopend naar Uedemerfeld is gebracht en daarna per goederentrein naar een kamp in buurt van de Oder is afgevoerd. In 2018 ben ik op zoek gegaan naar deze locaties, mijn vader was toen al ruim tien jaar overleden.
Ik ben toen bij een restant van het station beland.'
 
Overigens heeft Paul's vader Henri z'n herinneringen aan de oorlogstijd uitgebreid op schrift gesteld in digitale vorm, 86 blz., met als titel: Henri Snoeij (* 1919 - † 2004), Van dienstplichtig soldaat tot gerepatrieerde PTT-er, 1938-1945 (86 blz., uitgave in pdf, met vele foto's en andere illustraties).
 
 
15-05-2015        6005        Halverwege tussen Uedemerfeld en Uedemerbruch volgt de eerste onderdoorgang in de richting van het Reichswald. De hoogte van het dijklichaam is inmiddels opgelopen tot een meter of negen boven het omringende land.
 
 
Km 74,930 NBDS, haltegebouw en wachterswoning Uedemerbruch (dorp), 1910. De halte ligt boven de tweede onderdoorgang in de richting van het Reichswald. De hoogte van het dijklichaam is inmiddels opgelopen tot een meter of twaalf boven het omringende land.
 
 
15-05-2015        6006        Onderdoorgang in spoorweg Boxtel - Wesel te Uedemerbruch (dorp). Evenals bij Uedemerfeld is er ter herinnering aan de vroegere spoorweg (nu fietspad) een eenvoudige abri opgericht. Het fietspad houdt hier echter na een 100 à 200 meter op en via een langzaam hellend talud kun je dan weer afdalen.
 
 
Km 76,5-77,0 NBDS, ingraving Reichswald. Nabij km 76,0 gaat het dijklichaam langzaam over in een diepe ingraving (met een lengte van circa driekwart kilometer) door het Reichswald. Op de boorden is er een wandel- en/of ruiterpad (inzet, 15-05-2015). De diepte variëert tussen 10 en 15 meter (waarbij tot vier maal toe een maximale diepte wordt bereikt). Nabij km 77,5 gaat de ingraving weer geleidelijk over in een hoog dijklichaam (met wandelpad, circa 6 tot 9 meter hoogte).
 
 
Km 77,665 NBDS, stationsgebouw Labbeck. Niets in het veld herinnert aan dit stationsgebouw. De omgeving is volledig overwoekerd door hoge bomen en struikgewas.
 
 
ZW 044-36        20-05-1977        Een kleine kilometer voorbij het vroegere stationsgebouw van Labbeck is het tracé van de spoorweg Boxtel - Wesel over een honderdtal meter (inclusief onderdoorgang) afgegraven. Maar inmiddels is dat weer helemaal 'hoog' bebost. Spoedig keert het dijklichaam (met wandelpad, circa 5 tot 7 meter hoogte) weer terug tot aan de Urselerweg bij Xanten (km 81,0). Vervolgens gaat het tracé door een bos en na circa een halve kilometer komt het in het veld als fietspad op maaiveldniveau weer terug, totdat je er bij een wachterswoning (die nauwelijks nog als zodanig herkenbaar en toegankelijk is) af wordt geleid. Het tracé blijft echter herkenbaar in het veld als houtwal tot het industrieterrein van Xanten.
 
 
Km 82,728 NBDS, stationsgebouw Xanten (straatzijde), 1910. Slechts een enkel bord met tekst en foto's op een industrieterrein verwijst nog naar de plaats van het fraaie stationsgebouw van Xanten.
 
 
Km 82,728 NBDS, stationsgebouw Xanten (perronzijde), 1910. Slechts een enkel bord met tekst en foto's op een industrieterrein verwijst nog naar de plaats van het fraaie stationsgebouw van Xanten.
 
 
15-05-2015             6011        NWB, treinstellen VT 648.441 + VT 648.???, bij aankomst te (Xanten, a = 17.58 u.). Een stuk korter bij het centrum van het stadje ligt in Xanten nog een spoorwegstation. Het is het eindpunt van de huidige treindienst vanuit Duisburg over Moers en Rheinberg naar Xanten. Tot eind 1989 liep deze dienst nog door via Kalkar naar Kleve (opgebroken in 2003 en thans deels als fietspad in gebruik). Het huidige stationsgebouw van Xanten ademt ook de tijd van naoorlogse schraalheid. Het emplacement telt slechts twee sporen.
 
 
15-05-2015        6009     NWB, treinstellen VT 648.436 + VT 648.???, nabij Birten (Xanten, a = 16.58 u.).
Rechts ligt het voormalige tracé van de spoorweg Boxtel naar Wesel. Verderop in zuidelijke richting ging de later aangelegde lijn van Moers naar Xanten (links) over die van Boxtel naar Wesel (rechts). Achter de rug van de fotograaf maakten beide lijnen gebruik van een enkele ingraving (circa 1,0 km lang) en tunnel (circa 100 meter lang).
 
 
Km 88,747 NBDS, stationsgebouw Birten, 1910. Het stationsgebouw is heden ten dage slechts onherkenbaar verminkt aanwezig.
 
 
Km 90,623 NBDS, stationsgebouw Menzelen, 1910. Het spiegelbeeld van dit stationsgebouw staat in Liempde, enige kilometers ten oosten van Boxtel.
 
 
ZW 044-37        20-05-1977        Voormalig stationsgebouw (perronzijde) te Menzelen.
Het als woonhuis in gebruik zijnde gebouw is inmiddels bijna onherkenbaar verminkt (inzet, 13-05-2015). Het dak is totaal vernieuwd, waarbij de wolfseinden zijn verwijderd. Slechts een enkel raam verraadt nog het vroegere uiterlijk.
 
 
ZW 044-38        20-05-1977        Gezicht op de restanten van de vroegere spoorwegbrug (westzijde) nabij Wesel.
Rechts in de verte rijst de nog niet herbouwde toren van de Sint Willibrordus-domkerk omhoog.
 
 
13-05-2015        5978        Gezicht op de restanten van de vroegere spoorwegbrug (westzijde) nabij Wesel.
Rechts in de verte rijst de herbouwde toren van de Sint Willibrordus-domkerk omhoog. De kerk dateert van oorsprong uit de veertiende en vijftiende eeuw. In de jaren 1893-1896 werd de kerk geheel gerenoveerd en zelfs uitgebreid. Bij de bombardementen in 1945 door de geallieerden werd de domkerk zeer zwaar vernield. De herbouw nam bijna vijftig jaar in beslag, vanaf 1947 tot in 1994.
 
 
13-05-2015        5974        Gezicht op de restanten van de vroegere spoorwegbrug (westzijde) nabij Wesel.
 
 
13-05-2015        5971        Gezicht op de restanten van de vroegere spoorwegbrug (westzijde) nabij Wesel.
 
 
Km 97,269 NBDS/REG, spoorwegbrug te Wesel in aanbouw, 1874.
 
 
Km 97,269 NBDS/REG, spoorwegbrug te Wesel, 1910.
 
 
Uit: tijdschrift Groot Rotterdam, 14 oktober 1927. Bij Wesel werd over de Rijn een nieuwe spoorwegbrug gebouwd. Deze bestond uit vier overspanningen van elk 104 (?) meter lengte. De foto laat het invaren zien van een overspanning in 1927. Hoe dat precies in zijn werk ging, werd niet vermeld. De nieuwe brugdelen werden in elk geval op de oude pijlers gelegd. Waarschijnlijk gebeurde dat in fases, want het spoorwegverkeer moest wel doorgaan.
 
 
Km 97,269 Deutsche Reichsbahn, spoorwegbrug (na vernieuwing) te Wesel, 1928.
 
 
13-05-2015        5976     Gedenkplaat in pijler spoorwegbrug (oostzijde) te Wesel. Gaande van west naar oost bestond de brug bij Wesel uit 65 stenen bogen (totaal 780 meter), 4 ijzeren overspannningen (totaal 406,8 meter, gedeelte over Rhein), 18 stenen bogen (totaal 18 x 18,83 = 339,0 meter), 14 stenen bogen (totaal 14 x 12,55 = 175,7 meter) en 6 ijzeren bogen (totaal 125,4 meter, gedeelte over Alte Rhein). Of deze opgaven uit het verwarrend geschreven en zeer rommelig samengesteld boek De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, de Vlissinger Postroute juist zijn, is twijfelachtig. Als we deze lengten bij elkaar optellen, komen we uit op 1827 meter in plaats van de op de plaquette genoemde lengte van 1950 meter. Ook het aantal pijlers klopt niet.
 
 
Bij het in gebruik nemen van een spoorwegbrug werd steevast een fraaie ingemetselde gedenkplaat onthuld.
Leden van de directie kregen echter pas met het uit dienst treden een fraaie oorkonde uitgereikt.
 
 
16-05-2015        6012        Gezicht op de restanten van de vroegere spoorwegbrug (westzijde) met passerend schip nabij Wesel.
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd de brug bij Wesel zeer zwaar beschadigd. De vier stalen overspanningen uit 1927 lagen in de rivier. Nog in augustus en september 1945 werden die op last van de Britse miitaire regering uit het water gehaald. De stenen restanten bleven staan, in afwachting van verdere besluitvorming. Maar omdat de aansluitende spoorwegen nauwelijks nog van belang waren en herstel zeer kostbaar was, lag de keuze al gauw voor de hand. in 1968 werd definitief afgezien van herstel en werd het hele tracé vrijgegeven voor afbraak. Desondanks bleven de stenen restanten liggen. Alleen de in de rivier liggende pijlers werden verwijderd.
 
 
16-05-2015        6014        Gezicht op de restanten van de vroegere spoorwegbrug (westzijde) met passerend schip nabij Wesel.
 
 
16-05-2015        6015        Gezicht op de restanten van de vroegere spoorwegbrug (westzijde) nabij Wesel.
 
 
Km 97,269 NBDS/REG, spoorwegbrug (oostzijde) te Wesel in aanbouw, 1874.
 
 
Km 97,269 NBDS/REG, spoorwegbrug (oostzijde) te Wesel in aanbouw, 1874.
 
 
Km 101,128 NBDS/REG, stationsgebouw Wesel, 1910. Het gebouw werd in 1945 totaal vernield. Het gebouw werd in 1945 totaal vernield.
 
 
Een luchtfoto uit 2015 (Google Earth) geeft een indruk van de ligging van 'der Boxteler Bahn' in en om Wesel. Linksonder in beeld liggen de speciaal voor de brug gebouwde fortificatiewerken 'linksrheinisch'. De heden nog aanwezige stenen brugdelen op de linkeroever en een pijler in het vroegere stroombed zijn niet in wit aangestreept.
Op de rechteroever zijn nog vele stenen brugdelen aanwezig, maar niet goed meer zichtbaar vanwege de vele hoge begroeiingen en het hergebruik als garages. Parallel aan dit tracé ligt nog het raccordement naar de havens en de fabrieken aan de westzijde van de stad.
In het noordoosten van de stad sluit 'der Boxteler Bahn' aan op de noord-zuidverbinding Emmerich - Oberhausen. In het zuidoosten van de stad takte vroeger het door de internationale treinen in oostelijke richting te volgen baanvak naar Haltern af. Ook dit is inmiddels al lang opgebroken. De cijfers verwijzen naar het spoorwegstation (1, naoorlogse herbouw), de Berliner Tor (2, deels gespaard gebleven in 1945) en de domkerk, toegewijd aan Sint Willibrordus (3). Ten zuidwesten ligt de brug voor het wegverkeer.
 
Literatuur:
V. Freriks en H. Schlieper, De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, de Vlissinger Postroute, Rosmalen 2008).